ATATÜRK BAHÇE KÜLTÜRLERİ MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ ARAZİSİ AMACI DIŞINDA KULLANILMAMALIDIR.

Yalova’nın uluslararası önemli değerleri vardır. İlk anda aklımıza gelenleri sıralayacak olursak Yürüyen Köşk, Termal Kaplıcaları, Karaca Arboretum, Samanlı Dağları Yalova sınırları içindeki endemik bitkiler, Çiftlikköy’den Altınova’ya kadar uzanan tarihi eserler, Altınova Geyikdere yakınlarındaki kaya mezarları,  Atatürk Tarım İşletmesi (TİGEM) arazisi içinde bulunan tepenin altındaki tarihi eserler, eski Çınarcık yolu İbo’nun rampası civarında rastlanan çok eski tarihe ait eserler…

Bu haftaki yazımda; yukarıda sıralamaya çalıştığım uluslararası değerlerimizden bugünlerde güncelliğini koruyan YALOVA ATATÜRK BAHÇE KÜLTÜRLERİ MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ’den bahsetmek istiyorum.

“İlk adı ‘Millet Çiftliği’ olan ve Yalova’nın doğusunda yer alan enstitü, 1929 yılında Atatürk tarafından satın alınan , 1937 yılında da milletine bağışladığı çiftliklerdendir.
Atatürk, 6928 dekar 092 metrekare arazisi olan çiftliği, bölge ve ülkemizde tarımın gelişmesi, yetiştiricilikte modern tekniklerin kullanılması ve çiftçilerin bu tekniklerle tanıştırılması amacıyla satın almıştı.
Atatürk, 1937 yılında, tasarrufu altında bulunan bütün çiftlikleri milletine bağışladıktan sonra, bu çiftlik de çeşitli aşamalar geçirdi. Bakanlar Kurulunun 17.04.1961 tarih ve 5/1080 sayılı kararı ile 1335 dekarlık kısmı enstitüye verildi.Değişik isimlerle görev yapan enstitü son olarak  1986 yılında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü adını aldı.
Halen 1204 dekar alana sahip olan Enstitü’de: meyve, sebze ve süs bitkileri konusunda temel ve uygulamalı araştırmalar yapılmakta, iç ve dış pazar isteklerine uygun tür ve çeşitler geliştirilmekte, uygun üretim teknikleri ve girdi kullanım düzeyleri saptanmakta, ülke bazında veri toplanarak değerlendirilmekte, sağlıklı üretim materyalleri üretilmekte, tüm bu çalışmalar ulusal ve uluslar arası etkinliklerle kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır.”

Türkiye çeşitli tarihlerde ve çeşitli kuruluşlar aracılığıyla, aşağıda listelenen uluslararası anlaşmaları imzalayarak, doğal canlı kaynakların koruma çalışmalarına etkili biçimde katılmayı ve ticaretini kontrol altında tutmayı amaçlamıştır. Bu anlaşmaların gereğini de, kaynakla orantılı olarak yerine getirmektedir.

Avrupa ve Akdeniz Bitki Koruma Teşkilatı Kurulması hakkında sözleşme Paris, 1951.

Dünya kültür ve tabiat mirasının korunması hakkında sözleşme, Paris,1972

Avrupa’nın yaban hayatı ve yaşama ortamlarının korunması sözleşmesi, Bern, 1979  (Türkiye, 1984 yılında taraf olmuştur).

Uzun menzilli sınırlar ötesi hava kirliliği sözleşmesi, Cenevre, 1983.

Su kuşları yaşama ortamı olan; uluslararası öneme sahip sulak alanların korunması,  Ramsar, 1975 (Türkiye 1994'te katılmıştır).

Yabani hayvan ve bitki türlerinin ticaretine ilişkin sözleşme (CITES),  Washington, 1973  (Türkiye 1996 yılında taraf olmuştur).

Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, Rio de Generio,1992 (Türkiye bu sözleşmeyi 29.8.1996 gün ve 4177 Sayılı Yasa ile onaylamıştır).

Avrupa Ormanlarının Korunması Bakanlar Konferansı (Helsinki, 1993). Avrupa Ormanlarının Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması İçin Genel Esaslar.

Avrupa Ormanlarının Korunması Bakanlar Konferansı (Strasbourg,1990).  Avrupa orman gen kaynaklarının korunması.

Dağlık Alanlardaki OrmanYönetiminin Yeni Çevresel Koşullara Uyarlanması.

Çölleşme ile mücadele sözleşmesi, Paris,1994 (Türkiye’nin bu sözleşmeye taraf olma çalışmaları sürmektedir).

Bitki Genetik Kaynakları Uluslararası Taahhüdü Anlaşması (Uluslararası Bitki Genetik Kaynakları Araştırma Enstitüsü -IPGRI- ile ülkemiz arasında 1.3.l994’te imzalanmıştır).

Gıda ve Tarım için Bitki Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Yararlanılması Eylem Planı (17-23.06.1996 tarihlerinde Almanya’da yapılan Bitki Genetik Kaynakları Uluslararası Teknik Konferansında Türkiye de taraf ülke olmuştur).

Tüm bu açıklamalar çerçevesinde Araştırma Enstitüleri tarafından Genetik Kaynakların muhafaza edilmesi zorunluluğu anlaşılmaktadır. Meyve genetik kaynakları ağaç olarak muhafaza edildiği için ağaçlar yaşlandıkça enstitü içerisinde başka bir alan aktarılmaktadır.

Enstitüyü uluslararası öneme taşıyan özellik imza attığımız bu uluslar arası nitelik taşıyan anlaşmalara attığımız imzalardır. Bu imzaların gereğini yerine getirmede Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitisü önemli bir görevi yerine getirmektedir.

Ar-Ge çalışmalarını yürüten Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünün diğer bilimsel çalışmalar yanında gen kaynaklarını da muhafaza edebileceği araziye ihtiyaç vardır. Enstitü arazisinin amacının dışında kullanılarak giderek küçültülmesi çok üzücü bir uygulamadır.

2019 yılı itibarıyla Enstitü gen kaynaklarında Meyve ve bağda 1.871, sebze ve mantarda 245 tip ve çeşit, süs bitkilerinde 1.588 takson ve çeşit olmak üzere toplam 3.704 çeşit, tip ve takson muhafaza edilmektedir.