1999-2004 ve 2009-2014 yılları arasında Yalova Belediye Başkanlığını yürüten Yakup Bilgin Koçal’ın yazarlık faaliyetlerinin son meyvesi ortaya çıktı. Aktif siyasete ara verdikten sonra entelektüel çalışmalarına ağırlık veren Koçal, “Mansur, Pusat, 2051, Son Müfreze, Dava, Bütüncül Tarih ve Şehri Yeniden Kurmak” adlı kitaplarını yayınlayarak Yalova’nın kültür hayatına büyük katkıda bulunmuştu. Geçtiğimiz seneden itibaren yeni eserini ortaya çıkarmak için çalışmalarına başlayan Koçal, uzun emeklerinden sonra “Kapitalizm” ve “Yalova” ilişkisini ele aldığı “Kapitalizmin Kıyısında Bir Şehrin Hikayesi” adlı kitabını yayımladı.
Sevenleri ve Arkadaşları Yalnız Bırakmadı!
27 Mayıs Salı Günü Yalova Kent Müzesi’nde saat 14:00 itibariyle yeni eserini tanıtacağını açıklayan Koçal’ı, sevenleri, dostları, arkadaşları ve ailesi yalnız bırakmadı. Koçal, misafirlerini teker teker karşıladı ve ilgileri için teşekkürlerini iletti.
Kitabının tanıtımı için konuşmaya başlayan Koçal, son zamanlarda çok fazla gündeme getirdiği kapitalizm ve Yalova ilişkisi üzerine fikirlerini paylaştı. Ortaya çıkardığı son eserin bir nevi bir son çığlığı olduğuna dikkat çeken Koçal bundan sonra Yalova’ya ilişkin bir kitap çalışması gerçekleştirmeyeceğini söyledi.
“Kapitalizm, Yalova’da son 150 yıldır etkin”
Kitabının bir ön kabulü olduğunu ve bu ön kabulü ortaya koyarak eserini ortaya çıkardığını belirten Koçal, “Hayat, insan için, toplum için, şehir için karşılaşmalardan ibarettir. O karşılaşmalardaki güç dengelerine göre etkileşimler, insanların ve tarihin yönünü belirler. Genel kabulüm bu. Kitabın başlangıcında bu düşünceyi temellendirmeye çalıştım. Hangi bilimsel dayanaklarla bu kabulün mantıklı olduğunu izah etmeye gayret ettim. Peki, bunu niye yaptım? Sebebi şu: Bizler insan olarak ve bizim özelimizde de Yalova olarak, karşılaşmaların etkileşiminden mesafe almaya başladık. Bu karşılaşmalardaki yüzlerce, binlerce güç unsuru içinde en etkin olanı, en çok şekil vereni ön plana çıkıyor. Benim ikinci kabulüm de şu: Toplumumuz genelinde yaklaşık 200 yıldır, ama Yalova özelinde özellikle 150 yıldır en etkin gücün kapitalizm olduğu. Elbette kapitalizm tek başına bir belirleyici değil ama çok şekil verici, çok etkin bir unsur. Kitabın ikinci bölümünde de bu kapitalizmin ne olduğunu; ticaretten farkını, etkin olan unsurlarını ortaya koymaya, bunları temellendirmeye çalıştım. Bu sistem aşılabilir mi? Bu soruya da cevap aradım” dedi.
“Osmanlı’da çıkan özel mülkiyet yasasından sonra Yalova’da bir Ermeni kadın, bir de İtalyan etkili olmuş”
Kitabı hakkında bilgi vermeye devam eden Koçal, “Kitabın üçüncü kısmında ise Yalova’nın bu etkileşimden nasıl şekillendiğini anlatmaya çalıştım. Açıkçası, bu kitabı yazmaya başlamadan önce bu boyutta olduğunu ben de bilmiyordum. Osmanlı'nın kapitalizmle etkileşimi, en belirgin biçimde 1856’da çıkan özel mülkiyet yasasıyla başlamış. Bu yasadan sonra Yalova'nın neredeyse %70’ine sahip olan iki büyük toprak ağası varmış: Biri bir Ermeni kadın, diğeri ise bir İtalyan. Yaklaşık 40-50 yıl boyunca bu ikisinin ağalığı Yalova’da egemen olmuş. Hatta o İtalyan ailenin soyadı da İtalyanca “Baltacı”. Yani bugün Baltacı olarak bildiğimiz semtin ismi de oradan geliyor. Osmanlı’nın son döneminde bu düzen son bulmuş ve Cumhuriyetle beraber, kapitalizmin Yalova’yla olan etkileşimini dört döneme ayırarak inceledim. Birinci dönem, Mustafa Kemal Atatürk’le birlikte, hem Türkiye’deki bağımsızlık mücadelesinin hem de Yalova’daki sembolik öneminin öne çıktığı bir dönemdir. İkinci dönem, 1953’te Karamürsel'de kurulan Amerikan üssünün, özellikle Yalova’nın kültürel hayatında belirleyici bir rol oynadığı dönemdir. Bu etkileri çeşitli okumalarla anlatmaya çalıştım. Üçüncü dönem, 1971 yılında kurulan AKSA grubuna ait sanayi tesisleriyle birlikte, kapitalizmin üretim üzerinden şehirle nasıl bütünleştiğini ele aldığım bölümdür” şeklinde konuştu.
“Kapitalizmin Yalova’ya olan saldırısı son 20-25 yıl içerisinde başladı”
Bahsettiği ilk üç dönemin Yalova’yı olumsuzdan çok olumlu yönde etkilediğini düşündüğünü açıklayan Koçal, “Örneğin Aksa'da çalışmak o dönemde çok imtiyazlı bir işti. Çünkü yüksek ücretler verilirdi. Bunun sebepleri vardı, şimdi detayına girmeyeceğim ama o dönemler Yalova için daha sağlıklı dönemlerdi. Dördüncü dönem ise son 20-25 yıl. Bu dönem, Yalova’nın il olmasıyla paralel gibi gözükse de aslında doğrudan bağlantılı olmayan, benim “kapitalizmin Yalova’ya saldırısı” olarak tanımladığım bir dönemdir” ifadelerini kullandı. Dördüncü dönemin Yalova’ya olan zararları üzerine örnekler veren Koçal, “En basit örneğiyle: Bugün Türkiye’de en hızlı nüfus artışı Yalova’da. Bu durum, bu kent için ciddi bir tehdit içeriyor. Bu tehdidi, tehlikeyi anlatmaya çalıştım. Ne yapılabilir? Ne yapmak gerekir? Bunun modellenmesi nasıl olabilir? Bu sorulara cevap aradım. Yani bir anlamda bu kitap, bir “son çığlık” olarak kaleme alındı. Geçen gün sosyal medyada da bir paylaşım yaptım. Orada da şöyle yazdım: “Bu, bir son çığlık. Ama Yalova’ya uzun yıllarını vermiş biri olarak, aynı zamanda bir veda.” Neyin vedası? Yaş geldi 70’e dayandı. Artık Yalova’yla, yerelle ilgili başka bir şey söylemeye tahammülüm kalmadı. Bu yüzden bir daha Yalova ile ilgili konuşmayacağım. Çünkü bu son çığlığı kitaba döktüm. İsteyen gereğini alır, isteyen hiç önemsemez. Bu benim için fark etmez. Bundan sonrası polemik olurdu, onun için artık susacağım” dedi.
