19 Temmuz 2023 Yalova’nın düşman işgalinden kurtuluşunun 102. yıldönümü. Şairin deyişiyle: Şu vatan için neler yapmadık! Kimimiz öldük; kimimiz nutuk attık.
Nutuk atarken hiç olmazsa kahramanlara vefa gösterilmesi şık olmaz mı? Milli mücadele, hainlikleri ve gaflet sahiplerini bir kenara bırakırsak, topyekûn gerçekleştirilen bir direniştir. Ama konumları gereği öne çıkanlar vardı. Hürmet onların şahsında o neslin hepsinedir.
Kurtuluş Savaşı’nda kahramanlık destanı yazmış olan 185 Yalovalıdan oluşan Yalova Müstakil Bölüğü tarihin şanlı zafer sayfalarında yerini aldı almasına da, bizler hiç olmazsa saygıda kusur etmesek iyi olmaz mı?
14 Eylül 1921’de Üsteğmen Abdülkadir Efendi’nin şehit olmasından sonra Yalova Müstakil Bölüğü’nün üç takım kumandanı vardı: Teğmen Kamil Efendi, Milis Teğmen Rasim Efendi ve Başçavuş İsmail Efendi… Askerî silsile ise şöyleydi: Yalova Müstakil Bölüğü Kumandanı Yüzbaşı Ali Rıza Efendi, Kocaeli Grup Kumandanı Halid Paşa ve Başbuğ Mustafa Kemal…
185 Yalovalının komuta kademesinde bulunanlardan üçü Yalovalıydı; şehit Üsteğmen Abdülkadir Efendi, Milis Teğmen Rasim Efendi ve Başçavuş İsmail Efendi... Milli mücadeleyi ve o nesli temsilen bu üç öncünün isimleri cadde ve parklara verilmişti. İbrahim Uzun’un başkanlığı döneminde yapılan ‘Kurtuluş Parkı’nın içine kurtuluş anıtı yapılmıştı. Benim başkanlık dönemimde de, Burhaniyeli Müfreze Komutanı Şehit Abdülkadir Efendi’nin adını Doğuşspor Tesislerinin karşısında yaptığımız parka ve Yenimahalleli İsmail Üstün’ün adını da Kazım Karabekir Mahalle Muhtarlık Binası’nın yanında yaptığımız parka vermiştik. Maalesef şimdi ya parkların yerinde yeller esiyor ya da tabelası sökülüp atılmış. Kurtuluş Parkı’na rahmetli olan Yalovalı bir arkadaşımızın adı verildi. Karar meclisindir, saygı duyarım. Benim önerin hiç olmazsa başka bir parkın ‘Kurtuluş Parkı’ olarak yeniden yapılmasıdır. Mesela Cumhuriyet Meydanı ile otopark arasında yeniden düzenlenen ve henüz isimlendirilmemiş olan park alanına, anıtın oraya taşınması şartıyla ve 19 Temmuz’larda önünde tören yapılacak şekilde ‘Kurtuluş Parkı’ adı verilebilinir. Kahramanlarımızdan İsmail Üstün’ün adı da yeni yapılmış bir parka verilmelidir, çünkü muhtarlık binasının yanındaki parkın parklığı kalmamış, itfaiye istasyonuna dönüşmüştür. Zaten tabelası da sökülmüş vaziyettedir. Ve Abdülkadir Efendi’nin adına yapılan parkın kaldırılmış olan tabelası, hemen 19 Temmuz gününe yetişecek şekilde, yeniden yerine konabilir.
Osmanlı’nın kuruluş tarihinin 1302 olarak kabul edilmesini uzun yılların ısrarlı takibiyle başarmıştık ve orta öğrenim ders kitaplarında yerini almıştı. Düzeltilen yüz yıllık bir yanılgıydı. Hakikatin peşinde cesaretli olmak yeterliydi. Ama şimdi çok daha basit bir palavrayı yok etmekte, düzeltmekte, değiştirmekte biraz geç kaldık, diye düşünmeye başlamıştım. Cehalet sonucu altı yıl evvel belediye amblemine konan 1927 tarihi, defalarca uyarmama rağmen, kaldırılmamıştı. Para istemiyor, emek istemiyor: hepi topu tek cümlelik meclis kararı. Bu düşünceler içinde bu yazıyı kaleme alırken, bir kez daha Sayın Başkan’ı aramayı uygun gördüm. Sayın Tutuk, Temmuz meclisinde gündeme getirdiğini ve Ağustos meclisinde gerekli düzeltmenin yapılacağını söyledi. Kendisine teşekkür ediyorum. Aynı şekilde İstiklal Savaşı kahramanlarımızın adlarının verildiği parklarla ilgili de gerekli hassasiyeti göstermesini temenni ediyorum.
Geçmiş, geleceğine ilişkin bir niyeti, gelecek ise geçmişine ilişkin hissî ve fikrî bir ünsiyeti olan milletler için anlamlıdır. Milli olmak ve geleceğe bağımsızlık şuuruyla bakabilmek niyet meselesidir. Bu amaçla Yalova özelinde milli mücadele günlerini anlatan iki kitap yazdım; Son Müfreze ve Bütüncül Tarih… Biri roman, diğeri tarih kitabı. Tarihi uzun dönem içinde sebep-netice ilişkisi içinde izah etmek daha doğru olsa da dönemlendirmek kısa anlatılar açısından faydalıdır. Bu gerekçeyle Yalova Milli Mücadele sürecini Ağustos 1920 ile Ekim 1922 arası olarak ele aldım. Kitaplarımda detaylandırdığım bu süreci kronolojik olarak paylaşmak istiyorum ki hafızalarda kalıcı olsun.
23 Ağustos 1920 – Akköylü İbo’nun esir alınıp Yunanistan’a götürülmesi
15 Eylül 1920- Yalova’nın Yunan askeri tarafından işgali
18 Eylül 1920- Yunanların köy muhtarları üzerinden silahları toplaması
20 Eylül 1920- Burhaniyelilerin silah teslim etmeyip, müfrezeyi kurması
07 Ekim 1920- Burhaniye Müfrezesi ile Yunan’ın ilk çatışması
30 Kasım 1920- Müfreze tarafından Laledere’nin düşman unsurlardan temizlenmesi
01 Ocak 1921- Müfreze tarafından Elmalık köyünden Rumların çıkarılması
23 Mart 1921- Müfrezelerin Sugören köyünden Ermenileri çıkarması
24 Mart 1921- 10 bine yakın Yalovalının Geyve’ye göç etmesi
20 Nisan 1921- Akköy’de sivil halkın Rum ve Ermeniler tarafından katledilmesi
29 Nisan 1921- Kocadere’de Yunan mezalimi
19 Temmuz 1921- Düşman birliklerinin Yalova’yı terk edişi
14 Eylül 1921- Burhaniye Müfreze Komutanı Abdülkadir Efendi’nin şehit edilmesi
15 Kasım 1921- Müfreze’nin lağvedilip 185 Yalovalının katılımıyla Yalova Müstakil Bölüğü’nün teşekkülü
04 Eylül 1922- Yalova Müstakil Bölüğü’nün taarruza geçmesi
10 Eylül 1922- Orhangazi’nin kurtarılışı
11 Eylül 1922- Gemlik’in kurtarılışı
12 Eylül 1922- Mudanya’nın kurtarılışı
17 Eylül 1922- Bandırma’nın kurtarılışı
18 Eylül 1922- Erdek’in kurtarılışı ile 14 gün süren muharebelerin sonlanışı
04 Ekim 1922- Yalova Müstakil Bölüğü’nün lağvedilmesi ve Yalovalıların terhis edilmesi
Yetkililerden tarihe saygı ve vefa beklentisiyle kahramanlarımızı rahmetle, şükranla anıyorum.
