GÜNAYDIN Değerli Okurlar,
Kaldığımız yerden devam ediyorum. Umarım bu satırlar, tarihini seven ve okumaktan zevk alan rağbet gözlere takılır.
Türk mimarlık tarihinde ilk kent monografilerini hazırlayan, Anadolu Türk mimari eserlerini Batı’da tanıtan Fransız mimar ve sanat tarihçisi, Prof. Dr. Albert- Louis Gabriel ( 1883- 1972)’ dir. Gabriel’ in, Selçuklu ve Erken Osmanlı mimarlıkları üstüne yaptığı yapı çözümlemeleri günümüzde de değerlerini korumaktadır. Türk mimarlığı üstüne yazdıklarından başka gerek Anadolu dışı, gerekse Anadolu arkeolojisi konularında çok sayıda makalesi vardır. Başlıca eserleri:
“Monuments Turcs d’Anatolie” (Anadolu’ da Türk Anıtları),2 cilt.1931-1934; “Voyages Archeologiques dans la Turquie Orientale” (Türkiye’ nin Doğusunda Arkeolojik Gezi). 2 cilt, 1940; “Phrygie, Euploration Archeologique” ( Frigya’ da Arkeoloji Araştırmaları), 1941-1965; “Chateaux Turcs du Bosphore”(Boğaziçi’ nde Türk Hisarları), 1943; “Une Capitale Turque: Brousse”( Bir Türk Başkenti: Bursa), 2 cilt, 1958; “Les Mosquees de Constantinople”(İstanbul Camileri), 1926; “Les Antiquites Turcs d’Anatolie”( Anadolu’ da Antik Türk Şehirleri), 1928; “La Cite de Midas” (Midas Şehri), 1965; “Kayseri Anıtları” (Ahmet Akif Tütenk’ le), 1964; “Diyarbakır Surları”; “İstanbul Türk Kaleleri”; “Türkiye- Tarih ve Sanat Memleketi”
İstanbul’ da toplam 42 caminin tipolojisini / plânlarını çizen Prof. Gabriel, Matrakçı Nasuh’ un “Beyân-ı Menâzil-il Irakeny” adlı eserindeki minyatürlerdeki İstanbul ve Galata manzaralarını,” Les étapes d’une campagne dans les deux Irak, d’après un manuscrit turc du XVIe siècle”, adındaki araştırmasında topoğrafya bakımından değerlendirmiştir.
Türklerle ve/veya Türk tarihiyle ilgili yabancı yazar ve kitaplardan belirleyebildiklerimin içinden (liste oldukça uzun olmasına rağmen) bazılarını hatırlayalım:
Amicis, Edmondo: “ İstanbul(1874)”, Çev: B. Akyavaş, Ankara, 1981.
Anderson, M.S: “ The Eastern Question”, New York, 1966.
Arnakis, G. Georgiadis: “İlk Osmanlılar”, Atina, 1947.
Asmead- Bartlett, Ellis: “With The Turks in Thrace”, New York, 1913.
Atrocites Russes: “Documents Soumis a La Conference de Constantinople”, İstanbul, 1877.
Babinger, Franz: “ 18. Yüzyılda İstanbul’ da Kitapçılık”, “ Şeyh Bedrettin”, “ Oruç’ un Erken Osmanlı Dönemi Vakayinameleri”, “ Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri”, “ Evliya Çelebi’ nin Küçük Asya’ daki Gezi Yolları”, “Rumeli Akınları”, “ Fatih Mehmed ve Zamanı”.
Bailly, Auguste: “ Bizans Tarihi”, İstanbul, 1941.
Baldwin, Oliver: “Six Prisons and Two Revolutions: Adventures in Trans- Caucasia and Anatolia, 1920- 1921”, London, 1925.
Barthold, Wilhelm: “ “İslâm Medeniyeti Tarihi”, Çev: Fuad Köprülü, Alfa Yy, İstanbul, 2014./ Barthold, Wilhelm: “ İlk Müslüman Türkler”, Örgün Yy, İstanbul, 2008.
Barthold, Wilhelm: “ Orta Asya Türk Tarihi”, Çev: Hüseyin Dağ, Divan Kitapevi, İstanbul, 2011
Barthold, W: “Turkestan Down to the Mongol Invasions”, Londra, 1928.
Blaisdel, Donald C: “ Osmanlı İmparatorluğu’ nda Avrupa Malî Kontrolü (Duyun-ı Umümiye)”Çev: A.İ. Dalgıç, Nesnel Yy, İstanbul, 2008.
Bliss, Edwin Munsell: “ Turkey and The Armenian Atrocities”, Phidalphia, 1896.
Bremond, E: “La Cilicie en 1919- 20”, Paris, 1921.
Cahen, Claude: “ Las Turquie Pre- Ottomane, Varia Turcica VII, (Osmanlılardan Önce Anadolu’ da Türkler) İstanbul- Paris, 1988. / Cahen, Claude: “ Türkler Nasıl Müslüman Oldular”, Çev: T. Andaç- N. Uğurlu, Özgün Yy, İstanbul, 2007.
Cahun, Leon: “ Asya Tarihine Giriş”, Paris, 1896; Çev: Necip Asım, “Türk Tarihi”, İstanbul, 1900.
Chalcocondylas, L: “ Histoire de la Decadence de L’Empire Grec et L’Etablissement Celui de Turc”, Paris, 1640
Coles, Paul: “ Avrupa’ da Osmanlı Tesirleri”, Çev: Vecdi Bürün, İstanbul, 1975.
Cuinet, Vital: “ La Turquie d’ Asie”, 4 Cilt, Paris, 1890-1894.
Davison, Roderic H: “Turkish Diplomacy From Mudros to Lausanne”, Princeton Universty Press, 1953./ Davison, Roderic H: “ Reform in The Ottoman Empire: 1856- 1876”, Princeton, 1963.
Diez, Ernst: “ Türk Sanatı”, İÜ. Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul, 1946.
Downey, Farifax: “ Kanuni Sultan Süleyman”, Çev: E. Behiç Koryürek, İstanbul, 1975.
Dukas, “Historia Byzantina” Bonn, 1834.
Dwight, H. G: “Constantinople Old and New”, New York, 1915.
Ebersolt, J: “ Monument d’Architecture Byzantine”, Paris, 1934./ Ebersolt, J: “ Les Eglises Byzantines de Contantinople”, I- II, Paris, 1913.
Findey, Carter V: “Dünya Tarihinde Türkler”, Çev: Ayçen Anadol, Alfa Yayın, İstanbul, 2019.
Yabancı yazarlar hakkındaki incelemem burada bitmiyor ama okuma sabrınızı zorlamak istemiyorum, bu konuya burada son vereceğim. Elbette Türk tarihine ilgi duymuş ve araştırmış yabancı tarihçiler ya da yazarlar olabilir ama güvenilir/ doğru/ gerçek Türk tarih kitaplarının yazarlarının Türk olması daha mantıklı değil midir? Biz, kendi tarihimize neden yabancıların gözü ile onların istedikleri gibi bakıyoruz?
Prof. Dr. İlber Ortaylı der ki: “Kendi kimliğini çizmek için, kendi tarihini kendin yorumlayacaksın.” Doğru söze ne denir?!
