GÜNAYDIN Değerli Okurlar,

Küresel ısınma, iklim krizi ve ekolojik alandaki/ çevreyle ilgili yıkım sorunlarını incelerken, Muğla/ Köyceğiz’ de yaşanan ve beni çok etkileyen bir cenaze töreni ilgimi çekti. Bir yabancıdan söz ediliyordu. Köyceğiz’ de bir çevre savaşçısından… Kaptan June’ den…

Anadolu Ajansı’ ndaki 23 Nisan 2022 tarihli şu habere bakın:

“ Muğla’ da Ortaca ilçesindeki İztuzu Plajı'nda deniz kaplumbağalarına gönüllü annelik yapan June Haimoff (Kaptan June) 100 yaşında hayatını kaybetti. June Haimoff'un isminin verildiği Kaptan June sokaktaki evinden alınan cenazesi Dalyan Merkez Camisi'ne getirilerek helâllik alındı. Türk vatandaşı olan Haimoff'un cenazesi bir süre omuzlarda taşındıktan sonra tekneyle Dalyan kanalından Çandır Mahallesi'ne götürüldü. Kaptan June’un naaşı kılınan cenaze namazının ardından vasiyeti üzerine Köyceğiz Çandır Mahallesi mezarlığına defnedildi. Cenaze törenine katılan Dalyan Turizm, Kültür ve Çevre Koruma Derneği Başkanı Orhan Yükselen, bölgede doğanın ve kaplumbağaların korunması açısından mücadele veren örnek bir kişiyi kaybettiklerini söyledi.”

Kaptan June, kimdir, bilmiyordum. İlgimi çekince araştırdım. Hayat öyküsü şöyle özetlenebilir:

Tam adı “Joan Christine Fairey “ ( 27 Aralık 1922, Essex, Birleşik Krallık- ö. 23 Nisan 2022, Muğla)

1922 yılında Londra'nın doğusundaki Essex ilinde doğdu. Ünlü bir petrol mühendisi olan babasının işi nedeniyle çocukluğu Uganda, İran ve Irak'ta geçti.

Gençliğinde opera şarkıcısı olmak için müzik, dans ve bale okuluna gitti, daha sonraları yağlı boya resim çalışmalarına başladı. İki evlilik yaptı. Haimoff soyadını taşıyan ikinci eşi ile ABD ve İsviçre'de yaşadı. Dünya jet sosyetesinde yer aldı. İkinci eşinden ayrıldıktan sonra satın aldığı bir balıkçı teknesi ile Ege Denizi'nde seyahat etti.

İlk defa Temmuz 1975'te teknesiyle Dalyan sahilindeki Ekincik Koyu'na geldi. Daha sonra tatilini sürekli bu bölgede geçirdi. Çok zengin ve köklü bir ailenin bireyi olmasına rağmen, Dalyan'a 1986'daki gelişinde İztuzu Plajı'nda bir barakada ve teknesinde yaşamaya başladı. Bu dönemde geceleri yumurta bırakmak için kumsala gelen deniz kaplumbağaları caretta caretta'larla karşılaştı. Nesli tükenmeye yüz tutmuş bu kaplumbağaları gözlemleyerek bu sahillere nasıl, ne zaman geldikleri, yumurtlama, üreme ve Akdeniz'e geri dönüşleri hakkında araştırmalar yaptı.

Kaptan June'un çabalarıyla, tekne gezintileriyle ünlü Dalyan'da pervanelerin yaraladığı deniz kaplumbağalarının korunabilmesi için tekne pervanelerine özel aparatlar takılmaya başlandı.

Caretta caretta'ların yuvalama ve yaşam alanı olan İztuzu Sahili'nde otel yapılmak istendiğini öğrendiğinde bir kampanya başlatarak dünyanın ilgisini bu kumsala çekti ve otel yapma girişiminin durdurulmasını sağladı. Ankara'da dönemin yetkilileri ile görüşen Haimoff, Özel Çevre Koruma Kurumu'nun kurulmasında önemli rol oynadı. Bu mücadelenin ve kazanılan başarının öyküsünü 2002 yılında Britanya'da yayınladığı "Captain June and the Dalyan Turtles" kitabında anlattı. Kitap aynı yıl "Kaptan June ve Kaplumbağalar" adı altında Türkçeye çevrildi. June Haimoff ayrıca 2003 yılında geliri caretta caretta'ların korunması amacıyla kullanılmak üzere tek şarkılık CD yaptı. Kaptan June'nin jet sosyetenin içinde görkemli yaşam sürerken, bu yaşantısını terk edip 14 metrelik tekneyle kendi yolculuğuna çıkış öyküsü, uluslararası belgesel filmi 'Ben'e Yolculuk' adı altında çekildi.

Dalyan halkının "Kaptan June" olarak hitap ettiği Haimoff Köyceğiz Gölü, Dalyan ve çevresinin doğa bekçiliğini yaptı, bölgedeki doğal dengeleri tehlikeye iten yapılanmaları engellemeye çalıştı.

Çalışmaları Toparlar beldesinin sınırları içinde bulunan günlük ağaçlarının kurtarılması üzerinde de yoğunlaştı. Dalyan Belediyesi tarafından evinin bulunduğu sokağa kendi adı verildi.

Haimoff 2009 yılında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olup “Haziran” ismi aldı. Kurduğu Kaptan June Deniz Kaplumbağalarını Koruma Vakfı (kısaca "Kaplumbağa Vakfı") 2011 yılı başında tescillendi.

Çalışmaları ünlü İngiliz Botanikçi ve TV Programcısı Sir David Bellamy, Doğal Hayatı Koruma Derneği ve Avusturya Zooloji Topluluğu gibi kişi ve kurumlar tarafından desteklenen Haimoff, 2011'de “Britanya Onur Listesi” nde yer aldı ve İngiltere kraliyet ailesi tarafından "Kraliyet Nişanı" verilen isimlerden biri oldu.

2022 yılında koronavirüse yakalanan ve kaldırıldığı hastanedeki tedavisinin adından Dalyan'daki evine dönen, Haimoff 10 gün sonra 23 Nisan 2022'de, köpeği ve bakıcısının yanında, organ yetmezliğinden öldü. Cenazesi vasiyeti üzerine İslâmî usullere uygun kaldırıldı.

Bakın bölgeye gelişini İngiltere’ de yayımlanan bir programda nasıl anlatmıştı:

“Beni bu plaja özel olarak çeken şey tek kelimeyle güzelliğiydi. Sanırım hayatımda gördüğüm en güzel sahildi. 4,5 km boyunca uzanan kesintisiz kumsal beni esir aldı. Kıyının bir ucundaki yıkık dökük barakalarda yaşayan çok ilginç bir topluluk dışında üzerinde hiçbir şey yoktu. Bu plaja âşık oldum. Kumsalda yaşarken kaplumbağa hakkında konuştuklarını duydum ve konuyla ilgilenmeye başladım. Ve birkaç kelime İngilizce bilen insanlardan, kaplumbağaların yaz aylarında gecelerin yumurtlamak için o kumsala geldiklerini öğrendim. Muhteşemdi, hiç elektrik olmadığı için her gece karanlıkta kumsala gitmeyi adet edindim. Sonra bir gece bir kaplumbağanın yumurtlayışını gördüm. Onu rahatsız etmemek için çok sessiz bir şekilde kumsalda yanına uzandım. 100'e yakın yumurtayı oraya bıraktığını görmek hayatımı değiştirdi. Bende çok güçlü bir annelik içgüdüsü uyandırdı. Ve onların bu dayanıklılığına hayran oldum.

… Yalnız bir kadın olarak varlığım onlar için akıl karıştırıcıydı. Birçoğu benim için üzülüyordu çünkü Türkiye'de ailenizin yakınızda olmaması insanları üzer. Ama sonra sadece yabancı biri olduğumu kanıksadılar, yavaş yavaş Türkçe birkaç kelime öğrendim. Mümkün olabildiğince iyi arkadaş olduk. Birçok insanın bildiği gibi Türkler çok arkadaş canlısı ve oldukça hoşgörülüdür.”

Haimoff, katıldığı toplantılarda, "Afrika'da, İran’da, Amerika'da da yaşadım. Buralarda güzel bir hayatım vardı. Fakat en güzel yeri, en güzel hayatı Dalyan’da buldum. Allah'a binlerce kez teşekkür ediyorum." açıklamalarında bulunuyordu.

Türkiye’ mizin güzelliklerinin farkında olan ve bunu korumak için ömrünü adayan biri nasıl hatırlanmaz ki…

Saygıyla anıyorum, mekânı cennet olsun.

Güzel Türkiye’ min güzel insanları… NE MUTLU TÜRK’ ÜM DİYENE!