GÜNAYDIN Değerli Okurlar,

Yılbaşı dediğimiz zaman hepimizin aklına süslü bir çam ağacı ve Noel Baba geliyor. Esasen Noel Baba olayı NOEL ile ilgilidir, yılbaşı ile değil!

Ancak eski Türklere baktığımızda çok eski bir yılbaşı kültürüne rastlıyoruz.

Coğrafî bir olgu olarak, 21/22 Aralık gecesi, günler uzamaya, geceler kısalmaya başlar. Bu gün, Türkler için yeni bir yılın başlangıcıdır.

Türkler tarih sayfalarında yer almaya başladıkları ilk dönemlerden beri yeni yılı Akçam ağaçlarını süsleyerek, ateş yakararak ve dans ederek kutlarlar.

Bu özel güne “Nardugan Bayramı” denir. Nardugan Bayramı farklı Türk topluluklarında çeşitli şekillerde isimlendirilir. “Koyaş Tuğa”, “Nardugan”, “Mardugan”, “Raştua”, “Nartavan”, “Nartukan”, “Nardava”, “Nardvan” bu isimlendirmelerden birkaç tanesidir.

Aksi görüş ve iddialar olmasına rağmen, Rus kökenli Türkolog Murad Adji ile Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ’ ın açıklamalarına göre, bir Türk bayramı olan Nardugan, Türkler henüz İslâmiyet ile tanışmadan önce kutlanan bir bayramdı.

Nar güneş, dugan ise doğan anlamına gelir.

Yani bu bayrama "doğan güneş" denir.

Nar gibi kızardı ifadesindeki nardan kastedilen şey Güneş'tir.

Yani; "Güneş gibi kızardı."

Türkler için yılbaşı, 21 Aralık Nardugan Bayramı’ dır.

Noel ağacı geleneği bu bayrama dayanıyor.

İnanışa göre; 21-22 Aralık günü, gece ve gündüz savaşır ve sonunda Güneş galip gelir.

Bu zaferden sonra gelen ilk dolunayda yeni yıl kutlanır ve bu süreçte eski Türkler; yeni kıyafetler giyer, özel sofralar kurar, evlerini temizler, kutlamalar yapar ve ailecek bir araya gelirlerdi.

Bir "yeniden doğuş" olarak görülen bu bayramda, Türkler hayat ağacı olduğuna inandıkları akçam ağacını süsler ve ateş yakarak etrafında dans ederlerdi.

Kutlama sırasında atalarımız Akçam ağacının etrafında “İnderbay” denilen dairesel bir oyun oynarlardı. O gün tüm kötülükler, dargınlıklar unutulur herkes birbirine çok iyi davranırdı.

“Hayat Ağacı” (Sonsuz Hayat) motifi, Hitit, Urartu ve daha sonraki dönemlerde Selçuklular ve Osmanlılar' da farklılık gösterse de göze çarpar. Hatta günümüzdeki halı ve kilim desenlerinde de, “Hayat Ağacı” motifi sıklıkla görülür.

Akçam ağacı, ne yaz ne de kış yapraklarını dökmediği için ona hayat ağacı gibi bir anlam atfedilmişti.

Tören sırasında ağacın altına hediyeler konur, ağaca renkli bez parçaları bağlanır ve yeni yıl için dilek dilenirdi. Bu hediyeler Tanrı Ülgen'e sunulmak üzere hazırlanırdı.

Türkler' den gelen bu ağaç süsleme geleneği, Avrupa'ya Noel ağacı âdeti olarak yayıldı.

Türkler ile akrabalıkları bilimsel olarak kanıtlanmış olan Sümerlerde de “Nardugan Bayramı” kutlanması, yeni yıl kutlamalarının Türk kökenli olduğuna oldukça sağlam bir kanıttır. Türk sanat eserlerinde sıklıklar görülen “Hayat Ağacı” figürü, Türk kökenleri bilimsel olarak kabul edilen “Navajo Kızılderilileri” tarafından da el sanatlarında kullanılmıştır.

İnanışa göre, bu adet Türklerden Avrupa toplumlarına yayıldı ve buralarda benimsendi.

Hayat ağacına bağlı bir diğer inanç da bu ağacın göğü tuttuğu ve göğün insanların üstüne çökmesine engel olduğu yönünde...

Sayın Muazzez İlmiye Çığ’ a göre, bu zamanlarda yurda soğuk getiren ve Soğuk Hanı olarak da adlandırılan Ayaz Ata isimli bir figürün ortaya çıktığına inanılıyordu.

Nardugan Bayramı'nın simgesi olan Ayaz Ata; Türk, Altay ve Orta Asya mitolojilerinde, özellikle Kazaklar' da ve Kırgızlar' da Soğuk Tanrısı olarak geçiyor.

Mitolojiye göre; Ayaz Ata ihtiyaç sahibi insanlara yardım ederek, herkesi mutlu eden bir ermiş kişiydi.

Ayaz Ata çok yaşlı olduğu için bazen kendisine kızının veya torunun yardım ettiğine inanılırdı.

Ayaz Ata'ya yardım eden kıza da Kar Kız veya Ayaz Kız denirdi.

Şu anda Noel Baba olarak bilinen figürün Ayaz Ata ile benzerliği oldukça dikkat çekici olsa da Noel Baba, yakın bir tarihte ortaya çıkmıştır ancak Ayaz Ata, çok eski zamanlardan beri var olan bir Türk simgesidir.

Yıllar önce, Muğla’ nın Bodrum ilçesine bağlı Güldoğan beldesinde, 21/ 22 Aralık günleri “NARDUGAN ŞENLİKLERİ” yapılmıştı.

Gündoğan sahilinde 'Nardugan' (doğan güneş) ateşi yakılmış, 'Hayat Ağacı' olarak seçilen bir okaliptüs ışıklandırılmış; günün önemini belirten konuşmalar yapılmış, 'Nardugan Ritüeli' adlı modern dans gösterisi sahnelenmişti.

Son durum hakkında ise bir bilgim yok.

Tüm Türk dünyasının Nardugan Bayramı kutlu olsun.

NE MUTLU TÜRK’ ÜM DİYENE!