Muhtıranın gölgesinde ve Talu Hükümeti döneminde 14 Ekim 1973 tarihinde yapılan milletvekili genel seçimi sonuçları; CHP 185, Adalet Partisi (AP) 149, MSP 48, DP 45, Cumhuriyetçi Güven Partisi (CGP) 13, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) 3, Türkiye Birlik Partisi (TBP) 1, bağımsızlar 6 milletvekilliği kazandı. Ancak hiçbir parti tek başına hükümet kuracak çoğunluğa sahip olamayınca; siyasi partiler koalisyon çalışmalarına başladılar.

1972 yılında genel başkan değişikliği yaşayan ve Bülent Ecevit ile yeni bir umut ışığı yaratan Cumhuriyet Halk Partisi, uzun süre özlemle beklediği bir seçim zaferi elde etmişti.

1973 seçimlerinde CHP’nin başarısı AP Milletvekili Ali Naili. Erdem’e göre; Ecevit’in “Karaoğlan” lakabıyla ünlenmesi “Ortanın Solu” ve “Toprak işleyenin, su kullananın” sloganını kullanarak halkı etkilemiş olmasıydı. Başka bir deyişle Ecevit’in konuşmaları yoksul halk gönlünde bir umut ışığı oluşturmuştu.

AP Genel Başkanı Süleyman Demirel, milletin kendisine ana muhalefet görevi verdiğini söyleyerek koalisyona yanaşmayacağını belirtti.

Demokratik Parti Genel Başkanı Ferruh Bozbeyli ise AP ve MSP’ye yakın, CHP’ye ise uzak durmayı tercih ediyordu.

MSP Genel Başkanlığı’na 22 Ekim 1973 tarihinde seçilen Necmettin Erbakan, CHP ile koalisyona yeşil ışık yaktı.

Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ten hükümeti kurma görevi alan CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit, Cumhuriyetçi Güven Partisi Genel Başkanı Turhan Feyzioğlu’ndan olumsuz cevap alınca Erbakan ile görüşmeye karar verdi. İki lider arasında yapılan uzun ve detaylı görüşmeler sonucunda 26 Ocak 1974 tarihinde CHP-MSP Koalisyonu kuruldu.

Zıt Görüşlü iki siyasi partinin kurduğu CHP-MSP Koalisyonu Ecevit ve Erbakan’ın iş birliği ile Türkiye’nin 37. Ecevit’in I. Hükümeti Ocak 1974’te kuruldu.

Bu hükümetin en önemli icraatı olan Kıbrıs Barış Harekatı neden ve nasıl yapıldı?

Yunanistan'ı 1967’den beri iktidarı ellerinde bulunduran Albaylar Cuntası yönetiliyordu. Türkiye’de 37. Hükümetin uzun kuruluş sürecini fırsat bilen Albaylar Cuntası, Başpiskopos Makarios'a karşı bir darbe düzenlendi. 15 Temmuz 1974'te darbeciler Makarios'u görevden aldı ve yerine Enosis yanlısı milliyetçi Nikos Sampson'ı getirdi.

Türkiye’nin, Garanti Antlaşmasından doğan yasal hakkını kullanarak giriştiği 20 Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekâtının başladığını Başbakan Ecevit şöyle açıklıyordu.

“Değerli basın mensupları, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs’a indirme ve çıkarma harekâtı başlamış bulunuyor. Allah milletimize, bütün Kıbrıslılara ve insanlığa hayırlı etsin. Bu şekilde insanlığa ve barışa büyük hizmette bulunmuş olacağımıza inanıyoruz. Öyle umarım ki kuvvetlerimize ateş açılmaz ve kanlı bir çatışma olmaz. Biz aslında savaş için değil, barış için; yalnız Türklere değil, Rumlara da barış getirmek için Adaya gidiyoruz.”

Yunanistan’da ise Türk birliklerinin Kıbrıs'a çıkmasıyla oluşan bunalım, cuntanın hızla çökmesine yol açtı, Albaylar Cuntası 23 Temmuz'da iktidarı sivillere devretti. Bu gelişme üzerine Başbakan Ecevit “biz adaya barışı, Yunanistan’a demokrasiyi getirdik” diyordu.

37. Hükümetin Çok Kısa Süren Ömrü İçinde

· 1974 Kıbrıs Barış Harekatı,

· 1971 yılında tamamen yasaklanan haşhaş ekimi, (ABD’ye rağmen) kısmen kaldırıldı.

· İmam Hatip okulları, orta kısımlarıyla birlikte tekrar açıldı.

· Vekil imamlar asıl kadroya alındı.

· Camiye ihtiyacı olan köylere camiyapılması karşılanması kararlaştırıldı.

· Birçok fabrikanın temeli atıldı. Ağır sanayi hamlesi gerçekleştirilmeye çalışıldı.

Genel Af Kanunu başta olmak üzere bazı konularda anlaşmazlıklar ortaya çıkınca Ecevit, 18 Eylül 1974 tarihinde istifasını Cumhurbaşkanı Korutürk’e verdi ve koalisyon hükümeti dağıldı.

38. Türkiye (teknokrat) Hükümeti

12 Mart Muhtırasının darbeci komuta konseyi son bir gayretle başbakanlığında oluşturmaya çalıştıkları “partiler üstü” hükümet, yumuşak başlı tonton kişilik görünümlü kontenjan senatörü Sadi Irmak; hükümeti kurmakla görevlendirildi.

17 Kasım 1974'te kurulan partiler üstü bu hükümet, 37. hükümetin çökmesi ve sonrasında erken seçim kararının da alınamaması sebebiyle kurulmuştur. Teknokratlardan oluşan kabine, oylama öncesi tekrar yükselen toplumsal muhalefet ve öğrenci duyarlılığı nedeniyle parlamentodan güvenoyu alamamıştır.

Partiler üstü olarak kurulan bu hükümet, güvenoyu alamamasına rağmen 31 Mart 1975 tarihine kadar görev yaptı.

39. Türkiye, IV. Demirel Hükûmeti veya I. Milliyetçi Cephe Hükûmeti

AP Genel Başkanı Süleyman Demirel’in çabaları sonucunda AP, MSP, MHP ve Cumhuriyetçi Güven Partisi’nden oluşan koalisyon hükümeti 31 Mart 1975’te kuruldu.

Sola karşı bütün sağ partilerin birliğini oluşturan Demirel hükümeti, “I. Milliyetçi Cephe hükümeti” olarak anıldı. Böylece Demirel dört yıl aradan sonra yeniden Başbakan oldu.

Bu hükümet döneminde ülkede yeniden yoğun terör olayları ve toplumsal hareketler başladı; dış ödemeler açığı ve hızlı enflasyondan kaynaklanan yeni bir ekonomik krizi yaşamaya başladı.

5 Haziran 1977 seçimleri

5 Haziran 1977 Seçimlerinde hiçbir parti çoğunluğu sağlayamadı. CHP oyların %41,4’ünü, AP %36,9’unu ve MSP % 8,6’sını aldı. Aldıkları oy oranlarına göre CHP 213, AP 189 ve MSP 24 milletvekili çıkardı. Aldıkları milletvekili sayısına bakıldığında CHP ve AP’de bir artış söz konusu iken MSP ise yarı yarıya bir düşüş yaşadı.

5 Haziran 1977 Seçimlerinde hiçbir parti çoğunluğu sağlayamadı.

Seçimden birinci parti olarak çıkması beklenen CHP tahminleri boşa çıkarmadı ama tek başına iktidar da olamadı.

Ekonomik ve sosyal sıkıntılar, bitmeyen silahlı çatışmalar, CHP'nin bütün bunlara bir çözüm olabileceği yönündeki beklentiyi artırmıştı. ‘Halkçı Ecevit’ sloganı, bir yandan geniş yığınların ekonomik, sosyal ve siyasal taleplerini içerirken; diğer yandan popülist bir söyleme karşılık geliyordu.

CHP 1973 seçimlerine göre oylarını yaklaşık 8 puan, milletvekili sayısını da 28 sandalye artırmasına rağmen tek başına iktidar olması için gereken 226 milletvekilliğini elde edemedi.

40. Türkiye, II. Ecevit Hükûmeti

Haziran 1977 genel seçimleri sonrasında Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ün onayı ile CHP lideri Bülent Ecevit tarafından kurulan ancak TBMM'de güvenoyu alamadığı için Bülent Ecevit'in istifası ile sonuçlanan bir ay sürmüş hükûmettir.

II.MC Hükûmeti

41.Türkiye Hükümeti; Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel tarafından üç parti bir koalisyon olarak kuruldu. 21 Temmuz 1977 - 5 Ocak 1978 tarihleri arası görev yaptı.

"İkinci Milliyetçi Cephe" adı verilen bu hükümet Adalet Partisi, Millî Selamet Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi üçlü koalisyonu idi.

Bu hükümet; “Güneş Motel Olayı” diye anılan operasyonla; CHP’nin Adalet Partisi’nden seçilmiş 13 milletvekilini bakanlık vaadiyle transfer etmesi ve 31 Aralık 1977’de verilen gensoru önergesiyle düşürüldü.

42. Türkiye, III. Ecevit Hükûmeti

Cumhurbaşkanı Korutürk, CHP lideri Bülent Ecevit'ten hükûmeti kurmasını istedi. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit başkanlığında kurulan hükûmet, 5 Ocak 1978 - 12 Kasım 1979 tarihleri arası görev yaptı.

İktidarı yitiren Demirel, Ecevit hükümetiyle diyalog kurmayı reddetti. Ecevit’e karşı sert bir muhalefet yaptı.

Başbakan Bülent Ecevit 4951 sayılı kanun hükümlerine istinaden Devlet Bakanlığı sayısını 10'a çıkarmış ve bunlardan üçünü Başbakan Yardımcılığına ayırmış ayrıca İşletmeler Bakanlığı ve Yerel Yönetim Bakanlığı olmak üzere yeni iki bakanlık kurmuştu.

Demirel, Ecevit'e karşı sert bir muhalefet yaptı ve 21 Şubat 1979'da Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'e, sıkıyönetimin uzatılmasına karşı olduklarını açıkladı.

14 Ekim 1979 ara seçimleri

1970’li yıllar Türkiye için her açıdan zorlu ve sıkıntılı yıllar olmuştur. Siyasal dinamiklere zarar veren sağ ve sol siyasal çekişmeleri, Alevi ve Sünni mezhep çatışmaları, fraksiyon kavgaları ile birlikte ekonomik ve siyasal bunalımlar ülkeyi kara bir bulut gibi kapatmıştı.

Bu dönemin sonuna denk gelen 14 Ekim 1979 milletvekili ara seçimleri çeşitli nedenlerle boşalan milletvekillerinin yerini doldurmaktan çok; topluma kendini ifade edebileceği bir fırsat olarak değerlendirilmiştir. Nitekim bu halk değerlendirmesi, hükümet değişikliğine varan bir etki yaratmıştır.

14 Ekim 1979 ara seçimlerinde CHP büyük oranda oy kaybetti AP büyük bir farkla seçimleri kazandı ve Demirel, önceki Milliyetçi Cephe hükümetlerinin yarattığı olumsuzluklar nedeniyle hükümetini dışarıdan desteklenen bir azınlık hükümeti olarak kurdu.

Kasım 1979’da MHP ve MSP’nin dışarıdan desteğiyle kurulan Türkiye’nin 43. veya Demirel 6. Hükümetiyle tekrar Başbakan oldu.

Bu arada ülkenin giderek derinleşen ekonomik sorunları ve yaşanan ağır krizler karşısında, kredi veren uluslararası kurumların önerdikleri önlemleri kapsayan ve ekonomide liberalleşmeyi öngören 24 Ocak Kararlarını uygulamaya konuldu.

Demirel 24 Ocak 1980 kararlarının mimarı Turgut Özal’ı Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı görevine atadı. Bu karar; Türkiye’nin liberal ekonomiye geçişinin bir dönüm noktası oldu.

24 Ocak Kararlarının yaşandığı yeni süreçte dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ve Kuvvet Komutanları1979 yılının son günlerinde Cumhurbaşkanına “uyarı mektubu” verdiler, ülkede terör tırmanmaya devam etti. Bu gelişmeler darbenin ayak sesleri idi.

12 Mart 1971 Muhtırasının ardından 12 Eylül 1980'e kadar geçen 9 yılda, 11 hükümet değişikliği yaşandı.

6 Nisan 1980 tarihinde 7 yıllık görev süresi dolacak 6.Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ün yerine seçilecek 7. Cumhurbaşkanı için 118 birleşimde yapılan 115 turda sonuç alınamadı. Oylamalar 11 Eylül 1980 tarihinde yapılan 124. tura kadar devam etti ve ülke 5 ay 6 gün Cumhurbaşkansız kaldı.

Can güvenliğinin sağlanmasında büyük sıkıntı yaşanan bu döneme, sağ-sol görüş temsilcisi gençlerin silahlı ve ideolojik çatışmaları; ülkeyi tam bir kaos ortamına sürüklemişti.

12 Eylül 1980 günü Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Kuvvet Komutanları ve Jandarma Genel Komutanı'ndan oluşan Millî Güvenlik Konseyinin liderliğinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından 12 Eylül Darbesi gerçekleştirildi.