Ekonomide istikrar bozulunca şirketlerin bilançoları gerçeği yansıtmamakta, faiz oranları ise sürekli artış veya azalış göstermektedir. Bunun neticesinde şirket bilançolarının gerçeği yansıtması, işletmelerin değerinin mevcut durumunun tespit edilmesi için enflasyon düzeltmelerinin yapılması zorunlu hale gelmiştir.
Fiyat artışları neticesinde senetlerin bugünkü değerine getirme işlemi olan reeskont faiz oranlarında da artışa gidilmiştir. Kredi kullanan işletmeler faiz oranların artışını takip etmek zorundadırlar. Burada şirket ortaklarının dikkat etmeleri gereken başka bir konu. Ortakların şirkete olan borçları ile kasa kayıtlarında olduğu halde kasalarında nakit bulunmayan tutarlara uygulanması gereken Merkez Bankası avanslara uygulanan faiz oranıdır.
Kredi kullanarak döviz pozisyonu alan şirketlerin takibi için başlayacak uygulamada ise esnekliğe gidilmiştir.
ENFLASYON DÜZELTMESİ
Genel anlamda enflasyon düzeltmesi, paranın satın alma gücündeki değişmeler nedeniyle gerçek durumu ifade edemeyen mali tabloların, gerçek durumu ifade eder hale gelmelerini sağlamak üzere düzeltme işlemine tabi tutulmasıdır.
Enflasyon düzeltmesi, mali tablolarda yer alan parasal olmayan kıymetlerin Türk Lirası değerlerinin, tablonun ait olduğu tarihteki değerine yükseltilmesidir. Düzeltme, parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayıları ile çarpılması suretiyle gerçekleştirilecektir.
Şartların oluştuğu kabul edilen 31.12.2023 tarihli bilançonun ve ilerleyen dönemlerde şartların oluşması halinde diğer bilançoların, enflasyon düzeltmesi yapılması zorunluluk olup, bu husus mükellefin ihtiyarına bırakılmamıştır.
REESKONT İŞLEMLERİNDE UYGULANACAK İSKONTO FAİZ ORANLARI ARTTIRILDI
01 Kasım 2023 tarihinden geçerli olmak üzere vadesine en çok 3 ay kalan senetler karşılığında yapılacak reeskont işlemlerinde uygulanacak iskonto faiz oranı yıllık yüzde 35,75; avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı ise yıllık yüzde 36,75 olarak tespit edildi.
Daha önce 29 Eylül 2023 tarihinden geçerli olmak üzere vadesine en çok 3 ay kalan senetler karşılığında yapılacak reeskont işlemlerinde uygulanacak iskonto faiz oranı yıllık yüzde 30,75; avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı ise yıllık yüzde 31,75 olarak tespit edilmişti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca çıkarılan Reeskont İşlemlerinde Uygulanacak İskonto Faiz Oranlarına İlişkin Tebliğ, 1.11.2023 tarihli ve 32356 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yayımı tarihi İtibariyle yürürlüğe girmiştir.
Bilindiği üzere Vergi Usul Kanunu’nun 281’inci maddesinde alacakların, 285’inci maddesinde de borçların değerlemesinde vadesi gelmemiş olan senede bağlı alacakların değerleme gününün kıymetine irca olunabileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu işleme pratikte reeskont işlemi denilmektedir. Bir başka deyişle alacak ve borç senetleri mukayyet değerleri yerine “net bugünkü değeri” ile Değerlenmektedir.
Reeskont işleminin yapılması banka ve bankerler için zorunlu olup bunların dışında kalanlar için ihtiyaridir. Ancak, ihtiyarilik hakkından yararlananların alacak senetlerini reeskonta tabi tutmaları halinde borç senetlerini de reeskonta tabi tutmaları zorunludur.
Diğer taraftan, 238 Seri No.lu VUK Genel Tebliği uyarınca, reeskont işleminin yapılması sırasında senette faiz oranı belirlenmiş ise bu oran, belirlenmemiş ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca belirlenen avans faiz oranı dikkate alınacaktır.
Dolayısıyla, senette faiz oranı belirlenmemiş ise 1 Kasım 2023 tarihinden İtibaren yapılacak reeskont işlemlerinde bu Tebliğ ile avans işlemleri için belirlenen yıllık % 35,75 faiz oranı uygulanacaktır. Ancak, Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi kurumlar ise “iskonto” için belirlenen yıllık %36,75 oranını dikkate alacaktır
ÖZET DÖVİZ POZİSYON RAPORLAMASININ KALDIRILMASI VE SİSTEMİK RİSK VERİ TAKİP SİSTEMİ KAPSAM DEĞİŞİKLİĞİ
Düzenleme kapsamında raporlama kapsamına girecek firmaların tespitinde öngörülen 15 milyon ABD doları ve üzeri yabancı para kredi yükümlülüğü bulunma şartı, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren toplam nakdi kredi bakiyesi ilgili aylık hesap döneminin son iş günü itibarıyla 100 milyon Türk lirası ve üzerinde olma veya geçmiş bir yıllık hesap dönemindeki net satış hasılatı veya aktif büyüklüğü 500 milyon Türk lirası ve üzerinde olma şeklinde değiştirildi.
Öte yandan yayımlanan yönetmelik değişikliği sonrası Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yapılan Duyuru ile 2023 yılı Mart ayında başlatılan, 10 milyon Türk lirası ve üzeri toplam nakdi ve gayri nakdi kredi bakiyesi bulunan firmalardan alınan Özet Döviz Pozisyon Raporlaması uygulamasına son verildi.
