Hep merak etmişimdir, eskiden ‘demir perde’ dediğimiz sosyalist/komünist Rusya Avrupa’nın doğusunda, Arnavutluk ise Avrupa’nın batısında, Adriyatik kıyısında. Coğrafi yakınlık pek yok ama yönetim şekli aynı…
527 yıl Osmanlı yönetiminde kalmış, 1913 yılında Balkan Savaşları'ndan sonra yapılan Bükreş Antlaşması'yla Arnavutluk Osmanlı Devleti'nden bağımsızlığını kazanmış.
1917-1920 arasında İtalyan himayesine girmiş, II. Dünya Savaşı, 1939 yılında Faşist İtalya, 1943'te de Nazi Almanya’sı tarafından işgal edilene kadar krallık olarak idare edilmiş.
1944 yılında işgal sona ermiş ve Enver Hoca ile Emek partisi önderliğinde ‘Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti’ kurulmuş.
Arnavutluk'un başkenti olan Tiran, ülkedeki 2.831.741 kişinin yaklaşık 421.286'sını barındırmakta olup metropol alanında ise bu sayı 763.634'tür.
1991 yılında sosyalist yönetim sona ermiş ve çok partili yönetime geçilmiş. Arnavutluk’un çok kısa tarih özeti işte bu…
Peki Enver Hoca kim?
Enver Halil Hoca Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri'ydi. Aynı zamanda Arnavutluk Emek Partisi Politbüro üyesi, Arnavutluk Demokratik Cephesi Başkanı ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıydı. 1944'ten 1985'te ölümüne kadar ülkeyi yönetti.
Hoca kendini Marksist-Leninist olarak tanımlıyordu ve Sovyet lideri Joseph Stalin'e hayranlık duyuyordu.
Bende sol düşünce 1960’larda şekillenmeye başlamıştı. Fikir olarak Cumhuriyet ve akşam gazetelerinden besleniyordum.
O günlerde hemen her yerde çalınan bir plak vardı; ortaokul yıllarımda öğretilen ve beyne kazınan 1950’liler ve ABD’de yaşayan tuzu kuru Celal İnce'nin.
“Amerika Amerika
Türkler dünya durdukça
Beraberdir seninle
Hürriyet savaşında” sözleriyle devam eden up uzun bu şarkısı.
Aynı dönemde Nikita Kruşçev 1953-1964 yılları arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri, Bakanlar Kurulu Başkanı (başbakan) olarak görev yapmıştı ve ‘okuyup yazması yok’ diye dedikodusu yapılırdı
Kendimce dünyada olup bitenleri genç beynimle yorumlayıp harmanlamaya çalışıyordum.
Arnavutluk ile Yugoslavya aynı yönetim sistemi benimsemiş iki komşu ülke olsalar da çok barışık komşuluk ilişkileri yoktu. Arnavutların lideri Enver Hoca 1944’den 1985 de ölümüne kadar, Yugoslavya lideri Tito ve 1943'ten 1980'deki ölümüne kadar ve aynı ddönemde Sovyetler Birliği lideri Kruşçev 1953-1964 yılları arasında ülkesini yönetti.
Tito’nun ölümünden sonra Yugoslavya bölünüp parçalandı.
Arnavutluk’ta Enver Hoca sonrası Ramiz Alia, Hoca'nın yerine İşçi Partisi Birinci Sekreteri oldu ve yavaş yavaş ekonomik reformları uygulamaya koydu ve Batı Avrupa ülkeleriyle diplomatik ilişkiler başlattı. Ocak 1990'da birkaç yüz kişinin Joseph Stalin'in heykelini yıkmak istediği İşkodra'da ilk isyanlar başladı ve oradan birkaç şehre yayıldı. Sonunda mevcut rejim, 1990'da yurtdışına seyahat etme özgürlüğünü sağlayan önlemler de dahil olmak üzere bir miktar liberalizasyon başlattı.
Sovyetler Birliği'nin son lideri Mihail Gorbaçov 1985'ten 1991'de ülkenin dağılmasına kadar olarak görev yaptı. İdeolojik olarak Gorbaçov, başlangıçta Marksizm-Leninizm'e bağlıydı ancak 1990'ların başında sosyal demokrasiye yöneldi.
Sosyalist ve tek adamlı yönetimlerin 1990’dan sonra yumuşadığını ve sosyal demokrasiye yöneldiğini görüyoruz.
‘Arnavut’ kelimesinin anlamı ‘Çiftçi’ demektir. Arnavutlar acı biber ve pırasayı çok severler.
Arnavutluk'ta resmî dil olarak Arnavutça kullanılmaktadır. Bu dilin dışında ise ülkede Türkçe yaygın dillerden biridir.
Tiran Arnavutluk'un başkenti ve en büyük şehridir. Arnavutça: Tirana veya Tiranë, Geg: Tirona, Osmanlıca: Terane, İtalyanca: Tirana diye bilinir.
Tiran’ın TDK’ya göre ve bizde yaygın olarak bilinen anlamı ise:
Eski Yunan’da siyasal gücü zorla eline geçiren, onu kötüye kullanan kimse, acımasız, gaddar, despot diye tanımlanmakta.
Biz yine Arnavutluk’un başkenti Tiran’dır. Tanrı TDK’ın tanımladığı Tiranlardan tüm ülkeleri ve insanlığı korusun diye yazımızı noktalayalım.
Şemseddin Sami'ye göre ‘Arnavut’ kelimesinin anlamı ‘Çiftçi’ demektir.
Türkçedeki Arnavut kelimesi bir güney Arnavut (Toska) boyu olan 'Arvanit'lerin Türkçeleştirilmiş şeklidir
Yugoslavya ile ilişkiler
Bu noktada Yugoslavya ile ilişkiler değişmeye başlamıştı. Değişikliğin kökleri, 20 Ekim 1944'te Arnavutluk Komünist Partisi'nin İkinci Genel Kurulunda başladı. Oturumda, bağımsızlık sonrası Arnavutluk hükûmetinin karşılaşacağı sorunlar ele alındı. Ancak Velimir Stoinić başkanlığındaki Yugoslav heyeti partiyi "mezhepçilik ve fırsatçılık" ile suçladı ve bu yanlışlardan Hoca'yı sorumlu tuttu. Ayrıca, Yugoslav Komünist partizanlarının Arnavut partizan hareketine önayak olduğu görüşünü vurguladı.[15]
Arnavutluk Komünist Partisi'nin Yugoslav karşıtı üyeleri, bunun Partiyi istikrarsızlaştırmayı amaçlayan Tito'nun bir komplosu olduğunu düşünmeye başlamışlardı. Koçi Xoxe, Sejfulla Malëshova ve Yugoslavya'yı destekleyen diğer kişilere parti içinde derin bir şüpheyle yaklaşılmaya başlandı. Tito'nun Arnavutluk üzerindeki fikri, kendi başına ayakta duram
Sovyetler Birliği ile ilişkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yugoslavya ile kopuştan sonra Sovyetler Birliği ile ilişkiler gelişti. 1948'den 1960'a, 200 milyon dolarlık Sovyet yardımı teknik ve altyapısal büyüme amacıyla Arnavutluk'a verildi. Arnavutluk, 22 Şubat 1949'da Comecon'a kabul edildi ve Adriyatik'te Sovyet yanlısı bir güç olarak bulundu. Arnavutluk'un Avlonya yakınlarındaki Sazan adasında bir Sovyet denizaltı üssü inşa edildi ve Akdeniz'deki ABD Altıncı Filosu için varsayımsal bir tehdit oluşturuldu. Sovyetler Birliği ile ilişkiler, Mart 1953'te Stalin'in ölümüne kadar yakın kaldı. Bunu Arnavutluk'ta -Sovyetler Birliği'ndekinden daha fazla- 14 günlük ulusal yas izledi.[29] Hoca, Tiran halkını başkentin en büyük meydanında bir Stalin heykelinin bulunduğu meydanda topladı ve onlardan "sevgili babalarına" ve "büyük kurtarıcıya" 2000 kelimelik "ebedi sadakat" ve "minnettarlık" yemini etmelerini istedi.[30][daha iyi kaynak gerekli]
- Tiran Ne Demek?
Tiran Ne Demek? Tiran Kelimesinin TDK Sözlük Anlamı Nedir?
Tiran ne demek? Tiran kelimesi nasıl yazılır? Tiran kelimesinin TDK sözlük anlamı ne demektir? Tiran kelimesi ile ilgili arattırılan sıkça sorulan sorulara haberin detayından ulaşabilirsiniz.
Haberler 18.10.2022 - 01:32
Son Güncelleme : 18.10.2022 - 01:42
Tiran Ne Demek?
Tiran Ne Demek? Tiran Kelimesinin Güncel TDK Sözlük Anlamı Ne Demektir?
Cevap: Eski Yunan'da Siyasal Gücü Zorla Ele Geçiren, Onu Kötüye Kullanan Kimse
Acımasız, Gaddar, Despot
Tiran Kelimesi Nasıl Yazılır? Tiran Kelimesinin Doğru Yazımı Nedir?
Cevap: Tiran
Tiran kelimesi ile Google aramalarda en çok sorulan sorular şunlardır: Tiran ne demek? Tiran kelimesi nasıl yazılır? Tiran kökeni nedir? Tiran kelimesinin cümle içerisinde kullanımı
